Πέμπτη 11 Μαρτίου 2010

Αποσπάσματα απο τις φιλοσοφικές απόψεις του Κορνήλιου Καστοριάδη. Σε κείμενα και σε συνεντεύξεις του, λοιπόν, των τελευταίων ετών τονίζει τα εξής περιγράφοντας τον σημερινόάνθρωπο:


«Η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, βεβαίως, προκάλεσε χαρά και πολλές ελπίδες στην αρχή, γρήγορα όμως ήρθε η τεράστια απογοήτευση (…) Την τετελεσμένη αποχαύνωση της Δύσης ερχόταν να τη συμπληρώσει η προβλέψιμη αποχαύνωση της Ανατολής».
«(…) Η βαρβαρότητα τώρα πλέον είναι κοντά μας, πλάι μας, ανάμεσά μας».
«Με την πολιτική απάθεια και το ιδεολογικό κενό που υπάρχει σήμερα, ένας οικολογικός κατακλυσμός θα οδηγούσε μάλλον σε κάποιο φασιστικό ή ολοκληρωτικό καθεστώς, παρά σε ένα δημοκρατικό ξύπνημα».
«Ο σημερινός δυτικός άνθρωπος ―συμπεριλαμβανομένου του Νεοέλληνα― είναι, σε μια πρώτη προσέγγιση, ένα άτομο περιορισμένο στην καθαρά ιδιωτική του σφαίρα. Ενδιαφέρεται μόνο για το βιοτικό του επίπεδο. Προσπαθεί με τα διάφορα καταναλωτικά "αγαθά" να συγκαλύψει την έλλειψη κάθε νοήματος αναφορικά με τη ζωή και τη θνητότητά του. Χειραγωγείται από τους δήθεν πολιτικούς ή είναι τόσο αποκαρδιωμένος από την πολιτική κατάσταση, ώστε απέχει. Αποχαυνώνεται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Χαζεύει τα σίριαλ και χάφτει, κατά το μάλλον ή ήττον, αυτά που του σερβίρουν ως "νέα" οι τηλεοπτικοί συνάδελφοί σας. Η σημερινή κοινωνία είναι μία κοινωνία τηλεκατανάλωσης με διπλή έννοια».
»Εκείνο που κυρίως καταναλώνουν σήμερα οι άνθρωποι είναι τη-λε-ό-ρα-ση. Και μέσα από την τηλεόραση καταναλώνουν, δι' αντιπροσώπου βέβαια, τη φαντασίωση μιας ζωής που θα ήταν λεφτά, σεξ, εξουσία και βία.
»Νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Δύση είναι μία πρεμιέρα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Πρώτη φορά, από όσα ξέρω, παρατηρούμε μία κοινωνία χωρίς αξίες, χωρίς νόρμες, χωρίς κατεύθυνση. Ούτε καν στην καπιταλιστική πρόοδο δεν πιστεύει πραγματικά πια κανείς».[1]
Και συνεχίζει κατακεραυνώνοντας τις σημερινές αξίες (που προφανώς δημιουργήθηκαν από μόνες τους χωρίς ανάμιξη της οικονομίας της αγοράς και της δυναμικής της που γέννησε την καταναλωτική κοινωνία και τις αξίες της!):
«(…) Αλλά αυτό το οποίο μπορεί να κάνει κάποιος, μπορεί να το κάνει μόνος του και τα όρια σ' αυτό που μπορεί να κάνει καθορίζονται όχι αυθαίρετα από μία κυβέρνηση, αλλά από όλο τον κόσμο και συμμετέχει και το ίδιο το άτομο στη ρύθμιση αυτών των ορίων. Αυτό είναι το βασικό όραμα και αυτό το όραμα πρέπει να συνοδεύεται από ένα άλλο, που ίσως είναι πιο δύσκολο να γίνει αποδεκτό, ότι πρέπει να εκθρονίσουμε από την οικονομία την παραγωγή και την κατανάλωση από την κεντρική θέση που έχουν σήμερα. Όσο οι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο σκοπός της ζωής είναι σήμερα να αποκτήσουν μία καινούργια έγχρωμη τηλεόραση του χρόνου, δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Γιατί ουδέποτε θα ενδιαφερθούν πραγματικά για τα κοινά, καθένας θα προσπαθήσει, όπως λένε στα σύγχρονα ελληνικά "να τα πιάσει" όσο γίνεται περισσότερο και αυτό είναι όλο. Αυτή η πορεία είναι όχι μόνον αντάξια των ανθρώπινων όντων, αλλά είναι και παράλογη και οδηγεί στην καταστροφή του πλανήτη (…) Συνεπώς χρειάζεται μία βασική αλλαγή στο τι οι άνθρωποι θεωρούν άξιο, τι θεωρούν σημαντικό και τι θεωρούν σκοπό της ζωής τους, για να μπορέσει να γίνει μία πραγματική αλλαγή».[2]
Προχωρώντας στη συνέχεια στη ταυτολογική διαπίστωση ότι «ο άνθρωπος» είναι υπάιτιος για τα δεινά του (οι ελίτ και τα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα εξαφανίζονται από την εικόνα) και ότι επομένως, «ο άνθρωπος» και η«καταραμένη» φαντασία του είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του εαυτού του και των ομοίων του, ενώ όσοι πιστεύουν ότι φταίει βασικά το εκάστοτε σύστημα διακυβέρνησης των ανθρώπων και κοινωνιών είναι βαθιά νυχτωμένοι κατά τον Καστοριάδη, γράφει:
«Η υπεράσπιση του ανθρώπου εναντίον του εαυτού του, αυτό είναι το ζήτημα. Ο κυριότερος κίνδυνος για τον άνθρωπο είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Καμία φυσική καταστροφή δεν είναι ισάξια με τις καταστροφές, τις σφαγές, τα ολοκαυτώματα που δημιουργήθηκαν από τον άνθρωπο ενάντια στον άνθρωπο. Σήμερα, ο άνθρωπος είναι ακόμη ή περισσότερο από ποτέ εχθρός του ανθρώπου, όχι μόνο επειδή συνεχίζει πιο πολύ από ποτέ να παραδίδεται σε μία σφαγή των ομοίων του, αλλά ακόμη επειδή πριονίζει το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται: το περιβάλλον (…)»[3].
Και καταλήγει με μια προτροπή για «αφύπνιση των ανθρώπων» που θυμιζει, στη γενικότητα της, τις ανάλογες ιερεμιάδες κατά του καταναλωτισμού «προοδευτικών» ιεροκηρύκων, Βουδιστών μοναχών κ.λπ.―αν αντικατασταθει η προτροπή  να ξαναγίνουν πολιτικά ζώα με αυτήν ν ανακαλυψουν τον Θεό ή τον εσωτερικο τους εαυτό κ.λπ.:
«(…) Αν πρόκειται να υπάρξει κάποιο καινούργιο ξεκίνημα της κοινωνίας, ασφαλώς αυτό το καινούργιο ξεκίνημα θα συμβαδίσει με μία αφύπνιση των ανθρώπων, οι οποίοι θα πάψουν να είναι καταναλωτικά ζώα και θα ξαναγίνουν πολιτικά ζώα, δηλαδή άνθρωποι που ενδιαφέρονται για τα κοινά, γιατί, όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης, "είναι ικανοί να άρχουν και να άρχονται"»

1 σχόλιο:

  1. Αφού ο Καπιταλισμός εξέθρεψε κοινωνίες ΜΑΖΑΣ, ΑΤΟΜΙΚΙΣΤΙΚΕΣ τώρα εκλιπαρούν για βοήθεια από τον συνάνθρωπο που επί χρόνια λοιδορούσαν.Ετσι όμως πού΄'εμαθαν τις κοινωνίες να βλέπουν μόνο τον εάυτό τους, πως αραγε θα πείσουν να συνεισφέρουν στα κοινά, μαθημένοι μόνο για πάρτη τους? Α'υτή θα ε'ιναι και η τιμωρία τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή